خیارغبن در آئینه فقه وقانون

مطالعات فقهی وفلسفی، سال پنجم ، شماره  19

پاییز 1393، صفحات 125-107

فریده اصغری : نویسنده مسئول ، دانشجوی دکتری ، گروه فقه و حقوق ، واحد قم ، دانشگاه آزاد اسلامی ، قم ، ایران

سید حسن عابدیان کلخوران : استادیار ، گروه فقه وحقوق ، واحد قم ، دانشگاه آزاد اسلامی ، قم ، ایران

تاریخ دریافت :09/06/1395           تاریخ پذیرش :06/07/1395

(درج این مقاله در این سایت به معنای تایید محتوای آن نیست )

بحث حکم خیارغبن یکی ازمسائل مهم فقهی وحقوقی است که مقاله ی حاضر درپی اثبات این خیارمی باشد.

منظورازخیارغبن ثبوت فسخ معامله برای کسی است که کالا را به بیشتر از قیمت واقعی آن خریده یا به کمترازقیمت اصلی آن فروخته است.

نویسندگان این مقاله با طرح مساله مفهوم خیارغبن سعی در به بررسی  ثبوت خیار غبن  با روشی استدلالی از دیدگاه حقوقدانان و فقها

دارند .

واژه خیارازنظر لغوی به معنای داشتن سلطه و تسلط می باشد.

خیاری که درباب معاملات مورد بحث واقع شده عبارتست ازداشتن اختیار فسخ معامله توسط هریک ازمتعاملین یا شخص ثالث یا یک نفرازآنها

خیار حق فسخ است ، به این معنا که بر اساس حکم شرع یا عقد صاحب آن می تواند عقد لازم را  فسخ ، اثبات یا ابقاء کند.

این مقاله درادامه به مفهوم واژه غبن وتفاوت آن با فریب پرداخته و به شاخصه های خیارغبن درقانون مدنی اشاره دارد.

الف – خیارغبن مخصوص به دو طرف مورد معامله است.

ب – نه تنها خیارغبن درعقد بیع وجود دارد، بلکه در سایر عقود لازم هم محقق می شود مانند عقد اجاره.

ج – خیارغبن درعقود معوض برخلاف عقود غیرمعوض وجود دارد.

د- خیارغبن در صورتی  ثابت است که غبن فاحش باشد.

و- جهل مغبون به قیمت.

ه – خیارغبن بعد ازعلم به غبن فوری است.

ی – اگرغابن به مغبون تفاوت قیمت را بدهد ، خیارغبن ساقط نمی شود ، تا این که مغبون به اخذ تفاوت قیمت راضی گردد.

نتیجه بررسی فقهی خیارغبن نظرات ذیل می باشد.

• ثبوت خیار غبن
• بعضی از علما ، اجماع بر ثبوت خیار غبن دارند .
• برخی از علما قائل به عدم ثبوت خیار غبن می باشد .

مستنداتی که فقها جهت ثبوت خیار غبن به آنها استدلال کرده اند عبارتند از :

قرآن  – روایات – قاعده لاضرر  واجماع

نتیجه گیری خیارغبن درآئینه فقه و قانون

در بخش نتیجه گیری باتوجه به مطالبی که دراین مقاله عنوان شد می توان تنها دلیل ومنبع برای اثبات این مساله را  اجماع منقول تایید شده به شهرت تحقق یافته از سوی فقها و حدیث لاضرر(در صورتی که غابن از بذل تفاوت امتناع کند ) دانست .

( متن کامل مقاله در فایل پیوست )

برای دانلود مقال خیارغبن در آئینه فقه وقانون روی تصویر زیر کلیک کنید.