معرفی مقاله
شرط رهن در عقد اجاره
مقالات وبررسی ها، دفتر 67، تابستان79، صفحه 43-54
علی اکبر ایزدی فر
دانشگاه مازندران ،دانشکده علوم انسانی ،گروه حقوق
(( درج این مقاله دراین سایت به معنای تایید محتوای آن نمی باشد ))
از معاملات مرسوم در جامعه ی ما می توان از معامله ی رهن و اجاره نام برد.
در رابطه با این موضوع سوالهایی مطرح می شود مانند اینکه آیا این معاملات مشروعیت دارند؟
آیا می توان دراجاره شرط رهن کرد ویا رهن کامل دراجاره صحیح است؟
دراین مقاله، نویسنده به پاسخگویی وبررسی چنین سوالهایی مبادرت ورزیده ودرتلاش است
خواننده را بامفاهیم کلیدی متن آشنا کرده ، و با بررسی نظرات متفاوت فقهای امامیه به نتایج مطلوبی برسد.
مفهوم اجاره
اجاره درمفهوم لغوی : به معنای کرایه وپاداش عمل می باشد.
اجاره دراصطلاح فقها : عبارت است ازعقدی که به موجب آن منافع معینی درمقابل عوض معلومی تملیک می شود.
اجاره درماده 466 قانون مدنی : عقدی را گویند که به واسطه آن ، مستاجرمالک منافع مورد اجاره می شود.
مفهوم رهن
رهن از نظر لغوی : به معنای ضبط کردن وگرو نگه داشتن است.
رهن دراصطلاح فقها : عقدی است که به واسطه آن مدیون مالی را برای وثیقه به دائن می دهد.
شرط رهن در عقد اجاره
ابتدا باید این نکته بررسی شود که آیا می توان در عقد اجاره شرط رهن کرد؟
گرفتن رهن درقبال اجاره بها درصورتی که برذمه مستاجرباشد ، به نظرفقها صحیح است.
رهن می تواندهم وثیقه ی دین باشد وهم عین ، وشرط رهن درباره ی هرآنچه امکان جبران خسارت درآن باشد جایزاست.
آیا گرفتن وثیقه ازمستاجردربرابرعین مستاجره صحیح است ؟
درصورتی گرفتن وثیقه ازمستاجرشرعی است که مستاجر را نسبت به مورد اجاره ضامن بدانیم .
به عقیده برخی مورد اجاره امانتی است دردست مستاجر و او جز درصورت تعدی یا تفریط ضامن نیست.
استدلال کسانی که قائل به عدم صحت شرط ضمان مستاجرهستند.
- شرط جبران خسارت مستاجر با تملیک منفعت معلوم به عوض معلوم منافات دارد .
- ازآنجا که روایات برعدم ضمان امین دلالت دارند پس شرط ضمان مستاجربا کتاب وسنت مغایراست.
دلایل کسانی که قائل به صحت شرط ضمان مستاجر هستند.
اولا : عقد اجاره ذاتا متناسب با ضمان نیست.
ثانیا : به دلایل زیر، شرط ضمان صحیح بوده ومخالفتی با احکام متناسب با شرع ندارد.
الف – وجود روایاتی دال بر جواز شرط ضمان
ب –عدم تصریح درروایات مبنی بر باطل بودن شرط ضمان
ج – روایات موجود دال برعدم ضمان امین
ثالثا : چنانچه درمعامله ، ضمان، شرط نشده باشد درصورت تلف شدن مورد اجاره ، مستاجرضامن نیست.
موارد صحت رهن درعقد اجاره
- موجرمی تواند به ازای آنچه برذمه ی مستاجراست ازاو چیزی به عنوان رهن مطالبه کند.
- دررهن کامل ، مستاجرتمام اجاره بها را که درعقد، معین شده برذمه خود قرارمی دهد تا پس ازاتمام مدت اجاره آن را پرداخت نماید.
- موجرشرط ضمان مستاجر کرده ودربرابرعین مستاجره شرط رهن نماید.
درتمامی این موارد رهن ، صحیح بوده اما استفاده ازعین مرهونه می بایست با اجازه ی مرتهن از راهن صورت گیرد.
با توجه به توضیحات فوق درعقد اجاره شرط رهن برمستاجرنسبت به عین مستاجره اشکالی نداشته وصحیح می باشد.
پس از شناخت شروط صحت رهن درعقد اجاره نگارنده به بحث درباره ی صحت و بطلان موضوعی تحت عنوان رهن واجاره می پردازد.
و آن را به تفصیل مورد بررسی قرار می دهد.
(متن کامل مقاله درفایل پیوست)
برای دانلود مقاله شرط رهن در عقد اجاره روی تصویر زیر کلیک کنید.
